Leven van de pen

Een kantoorbaantje, dát zou misschien nog lukken. De docent is er duidelijk over als de 17-jarige Marie Schmitz (1883-1972) haar hbs-diploma heeft behaald. Droomt ze ervan om bibliothecaresse te worden, of onderwijzeres? Kansloos. Marie mag dan met uitstekende cijfers zijn geslaagd, ze moet niet vergeten dat ze slechthorend is. Dat beperkt de mogelijkheden enorm. Aldus de docent.

Er zit niets anders op: Marie moet naar kantoor als ze van de middelbare school komt. Rond het jaar 1900 vindt ze een baan op de administratie van  de Dordrechtse Meterfabriek. Een weinig inspirerende omgeving voor iemand die zo van beeldende kunst, literatuur en poëzie houdt. Ze is dan ook niet van plan hier lang te blijven.

In de avonduren gaat ze schrijven en al in 1907 debuteert ze in het blad De Hollandse Lelie met autobiografische verhalen. Die gaan over de belevenissen van een meisje genaamd Marietje. In 1921 verschijnen ze in boekvorm.

Marietje is bedoeld als kinderboek, maar is zeker ook boeiend voor volwassenen. Heel indringend brengt Marie Schmitz de gevoelens, innerlijke groei en dromen onder woorden van een meisje dat worstelt met haar slechthorendheid.

Na haar huwelijk met beeldend kunstenaar Leen Verhoeven zegt Marie haar kantoorbaan op en legt ze zich toe op het schrijven. Het paar verhuist naar een benedenwoning aan de Reeweg-Oost in Dordrecht, waar Leen al in 1932 overlijdt. Vanaf dat moment moet Marie leven van haar pen.

Dat lukt. Veertien kinderboeken en vijfentwintig boeken voor volwassenen levert ze in de loop der jaren af. Enkele daarvan worden in het Duits, Engels en Deens vertaald. Daarnaast schrijft ze veertig jaar lang boekrecensies voor het NRC Handelsblad.

De klokken met dichtregels van Marie Schmitz erin gegraveerd (Foto: H.A. van Duinen)

Een eervolle opdracht krijgt ze in de jaren zestig voor het nieuwe carillon van de Grote Kerk. Marie mag voor alle 48 klokken van dat carillon dichtregels ontwerpen, die in de randen van de klokken worden gegraveerd.

Tegen die tijd heeft ze haar plekje in de wereld van de letteren wel veroverd. Ze krijgt zelfs een letterkundige prijs voor haar gehele oeuvre: de Jacobsprijs. Een koninklijke onderscheiding heeft ze eerder al ontvangen.

Een van haar bewonderaars is professor Ritter, een in de jaren vijftig bekend literatuurkenner met wie Marie correspondeert. Hij schrijft: “Zoveel zelftucht om voor de blijvende waarde te vechten, terwijl men schrijft voor zijn brood, dat is een koninklijke verrichting.”

 

Marie Schmitz (l) tijdens een opening in Pictura in gesprek met collega-schrijvers Top Naeff en Simon Carmiggelt, 1953. (Foto Regionaal Archief Dordrecht).

 

*Foto bovenaan dit artikel is afkomstig uit de beeldbank van het Regionaal Archief Dordrecht.

 

Meer lezen over Marie Schmitz?

Boeken:

  • Dochters van Dordrecht door Saskia Lensink, uitgeverij Liverse, 2020,
    ISBN 97894 92519 47 4

Websites: